Friday, September 23, 2011

ความหมายของคำว่า ธุรกิจครอบครัว

                                                                  White House 101


     ผู้เขียนเห็นว่าในปัจจุบันมีการศึกษาและผู้ให้ความสนใจเกี่ยวกับธุรกิจครอบครัวมากขึ้น โดยเฉพาะในช่วง 1-3 ปีนี้  อีกทั้งหนังสือการวิจัย "เจาะ ดี เอ็น เอ ธุรกิจครอบครัวไทย" มีผู้สอบถามและขอซื้อติดต่อมาอย่างต่อเนื่อง รวมถึง นักศึกษา MBA (คนไทย) ในต่างประเทศมีติดต่อขอซื้อมาเช่นกันทำให้ประเมินว่า "โดน ๆๆ " 

     คำว่า "ครอบครัว (Family)"  เป็นคำหนึ่งที่อาจต้องนิยามให้ชัดเจนเพราะมิฉะนั้นอาจทำให้คลาดเคลื่อนต่อผลการศึกษา
     แต่ก็นั่นแหละครับ  มักหาข้อตกลงร่วมไม่ได้ว่า ธุรกิจครอบครัวจะมีความหมายที่ชัดเจนอย่างไร เพราะว่าขอบเขตของธุรกิจครอบครัวนั้นกว้างมากตั้งแต่ ร้านขายของเล็ก ๆ ไปจนถึงระดับองค์กรที่ควบคุมโดยครอบครัว
      เท่าที่ผู้เขียนทบทวนวรรณกรรมมา เช่น
      Harder (1989 อ้างจาก ดร.ดนัย เทียนพุฒ (2552) เจาะ DNA ธุรกิจครอบครัวไทย:56) บอกว่า ธุรกิจครอบครัวประกอบด้วย 4 มิติที่ผสมกันระหว่าง 
       มิติแรก สัดส่วนความเป็นเจ้าของ และการจัดการธุรกิจของสมาชิกครอบครัว 
       มิติที่สอง ระบบย่อยความสัมพันธ์ต่อกันอย่างเป็นทางการและไม่เป็นทางการ 
       มิติที่สาม การส่งผ่านการสืบทอดธุรกิจครอบครัว
       มิติที่สี่ ปัจจัยเงื่อนไขต่าง ๆ 
      ธุรกิจครอบครัว สามารถให้ความหมายง่าย ๆ ซึ่ง Leach (2007) สรุปไว้ว่า "เป็นการมีอิทธิพลโดยครอบครัวหรือโดยความสัมพันธ์ของครอบครัว และแต่ละคนรับรู้ว่าเราเป็นธุรกิจครอบครัว"
       กูรูด้านธุรกิจครอบครัว คือ Ward (2005)ให้ความหมายไว้ว่า "ธุรกิจครอบครัวเป็นกิจการที่มีการส่งผ่านจากรุ่นสู่รุ่นอย่างมีการจัดการและการควบคุม มีวิวัฒนาการของครอบครัวเป็นสิ่งกำหนดความซับซ้อนและการเติบโตของธุรกิจครอบครัว"
       และนิยามของ Ward เป็นนิยามที่มีการกล่าวถึงมากที่สุด 
       การวิจัย ในปี 2552 ของผู้เขียนจึงนิยามว่า ธุรกิจครอบครัว คือ กิจการที่มีการส่งผ่านจากรุ่นสู่รุ่นอย่างมีการจัดการและการควบคุม มีวิวัฒนาการของครอบครัวเป็นสิ่งกำหนดความซับซ้อนและการเติบโตของธุรกิจครอบครัว

      ในปี 2554 ได้พัฒนานิยาม ธุรกิจครอบครัวใหม่จากของ Ward และ Stockholm School of Economics สำหรับการวิจัยล่าสุด (กำลังดำเนินการ) ว่า 
      ...ธุรกิจครอบครัว คือ ธุรกิจที่ควบคุมโดยครอบครัวและต้องมีคุณลักษณะ อย่างน้อย 1 ใน 3 ดังนี้
         1) จำนวน 3 หรือ มากกว่าของสมาชิกครอบครัวอยู่ในกิจการ
         2) รุ่นที่ 2 หรือมากกว่าของครอบครัวควบคุมกิจการ
         3) รุ่นปัจจุบันมีความตั้งใจที่จะส่งต่อกิจการไปอีกรุ่น


ดร.ดนัย เทียนพุฒ
     นักวิชาการผู้ทรงคุณวุฒิและที่ปรึกษาอิสระ
วิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิสถาบันพระปกเกล้า
โทร 0818338505  email: drdanait@gmail.com
Line ID : thailand081

Thursday, September 15, 2011

การสืบทอดธุรกิจครอบครัว



การสืบทอดธุรกิจครอบครัวดูเป็นประเด็นที่ "ธุรกิจครอบครัว"  แทบทุกธุรกิจให้ความสำคัญในเรื่องนี้เป็นอย่างมาก
แล้วอะไรคือ หัวใจ หรือ สิ่งสำคัญในเรื่องดังกล่าว

สิ่งเหล่านี้ใช่หรือไม่
---การเข้าอบรมตามโปรแกรมสัมมนา จำนวนมากที่ต่างบอกว่า เป็นการ ปั้นและส่งต่อธุรกิจครอบครัว
--การอ่านบทความตามนิตยสาร หนังสือพิมพ์ เพื่อหาว่่าจะเจอเคล็ดลับ หรือสุดยอดวิทยายุทธ
--ไปไกลกว่านั้น ต้องไปเรียน หลักสูตรที่สถาบันการศึกษา จัดเป็นหลักสูตรปริญญาโดยเฉพาะ สำหรับผู้ประกอบการและธุรกิจครอบครัว
--บางคนถึงกับข้ามน้ำข้ามทะเลไปไกล ๆ  สมดังคำโบารณที่ว่า ..อันวิชานั้นมีค่าอยู่แดนไกล ต้องยากลำบากไปถึงได้มา...(ทำให้นักการศึกษาที่กำหนดนโยบายในปัจจุบันจึงทนไม่ได้กับ คนที่จบปริญญาในบ้านเรา เพราะไม่ได้ยากลำบากไป ....)

ผู้เขียน เห็นว่า อาจเป็นเพียงบางหนทางแต่คงไม่ใช่ 100%

นายห้างเทียม โชควัฒนา อดีตผู้ก่อตั้ง เครือสหพัฒน์ บอกไว้ว่า.  การเป็นบริษัทครอบครัวนั้นอะไร ๆ ก็ขาดระบบ เงินทองใครอยากหยิบก็หยิบ อยากทำอะไรก็ทำ ปากเสียงเกิดขึ้นได้โดยง่าย และมักจะแตกร้าวในที่สุด หากแยกเรื่องครอบครัวออกไปจากบริษัทเสียได้ ความรักใคร่ เคราพปองดองระหว่างพ่อแม่ลูก และพี่ ๆ น้อง ๆ ก็จะอยู่ได้นาน ...(หนังสือ  ธุรกิจ  จากบันทึกความทรงจำ ดร.เทียม โชควัฒนา, 2554:228)

จากการวิจัยของผู้เขียนการสืบทอดธุรกิจครอบครัวนั้นมีวัฎจักรอยู่ 3ระยะด้วยกันคือ
ระยะที่1  การปฏิบัติ
   -ความสัมพันธ์ระหว่างพ่อลูก
   -การมีส่วนเกี่ยวข้องกับการควบคุมธุรกิจ
  -การเน้นความเป็นมืออาขีพ
-วัฒนธรรมของผู้ก่อตั้งธุรกิจ
ระยะที่ 2 การชี้นำสู่การปฏิบัติ
 -ความสัมพันธ์แบบผู้ใหญ่-ผู้ใหญ่
 -ความพยายามดิ้นรนเข้าควบคุมกิจการ
 -การเน้นความเป็นผู้นำ
 -วัฒนธรรมธุรกิจครอบครัว
ระยะที่ 3 การอนุญาตให้ปฏิบัติ
 -ความสัมพันธ์ระหว่างพ่อ-แม่-ลูก
 -วิสัยทัศน์ธุรกิจเปรียบเทียบกับการควบคุมธุรกิจ
 -เน้นการบริหารจัดการที่ดี
 -วัฒนธรรมของการสืบทอดภาวะผู้นำ
(อยู่ในหนังสือ เจาะดี เอ็น เอ ธุรกิจครอบครัวไทย หน้า 308-312)